Για πολλούς, είναι ήρωας που εγκατέλειψε μια άνετη ζωή για να υπερασπιστεί το δημόσιο συμφέρον· για άλλους, προδότης που έδωσε στη δημοσιότητα απόρρητα έγγραφα της πατρίδας του. Κι αφού είδε την ιστορία του να γίνεται ταινία από σκηνοθέτες της κλάσης του Όλιβερ Στόουν και του Τζέισον Μπερκ, βιβλίο δημοσιογραφικής έρευνας και μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ διαφορετικών παραγωγών και χωρών, graphic novel και βιντεοπαιχνίδι, αποφάσισε να την καταγράψει και ο ίδιος όπως ακριβώς την έζησε: σε πρώτο πρόσωπο. Και το αναγνωστικό κοινό στο «παγκόσμιο χωριό» τον αντάμειψε όχι μόνο για το θάρρος του, αλλά και για την πένα του, σπεύδοντας να προμηθευτεί ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΦΑΚΕΛΩΜΑ στις είκοσι και πλέον χώρες όπου έχει εκδοθεί. Στη χώρα μας, η πρώτη έκδοση εξαντλήθηκε σε λίγες μόλις μέρες.
Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι ο 36χρονος Έντουαρντ Σνόουντεν είναι πρώην πράκτορας της CIA (Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών) και της NSA (Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας), καταζητούμενος των ΗΠΑ από το 2013, όταν έδωσε στη δημοσιότητα τεράστιο αριθμό απόρρητων εγγράφων, τα οποία αποδεικνύουν ότι η αμερικανική κυβέρνηση –και όχι μόνο– παρακολουθούσε συστηματικά εκατομμύρια πολιτών, καταγράφοντας και αποθηκεύοντας τις ιδιωτικές τους συνομιλίες, την ηλεκτρονική τους αλληλογραφία και κάθε προσωπικό δεδομένο τους. Ο Σνόουντεν ζήτησε άσυλο σε 27 χώρες και έλαβε 27 αρνητικές απαντήσεις. Σήμερα κρύβεται κάπου στη Μόσχα και δηλώνει ότι επιθυμεί να γυρίσει στη χώρα του, εφόσον όμως του δοθούν τα εχέγγυα μιας δίκαιης δίκης.
Το πολύκροτο βιβλίο του, ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΦΑΚΕΛΩΜΑ (πρωτότυπος τίτλος: Permanent Record), κυκλοφόρησε στα αγγλικά στις 17 Σεπτεμβρίου 2019. Ο Σνόουντεν επέλεξε τη 17η Σεπτεμβρίου ως ημέρα επίσημης κυκλοφορίας, καθώς στις 17 Σεπτεμβρίου 1787 ψηφίστηκε το Αμερικανικό Σύνταγμα, το οποίο προστατεύει την ελευθερία και όλα τα δικαιώματα των πολιτών που καταπατούνται από το ηλεκτρονικό φακέλωμά τους. Χωρίς να είναι συγγραφέας, δίνει ένα άρτιο κείμενο που ρέει, συγκινεί και συγκλονίζει, γι’ αυτό και ευχαριστεί δημόσια τον πεζογράφο Τζόσουα Κόεν «που με βοήθησε να μετουσιώσω τις ασυνάρτητες αναμνήσεις μου και τις διακηρύξεις μου σε βιβλίο». Από την 1η μέρα κυκλοφορίας του το βιβλίο κατέκτησε τα πρωτοσέλιδα των πλέον έγκριτων εφημερίδων και την #1 θέση στις πιο σημαντικές λίστες μπεστ σέλερ διεθνώς, ενώ σήμερα, δύο εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του, ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΦΑΚΕΛΩΜΑ βρίσκεται στη 2η θέση των μπεστ σέλερ των New York Times, τόσο στα τυπωμένα βιβλία όσο και στα ηλεκτρονικά.
Οι κριτικές άρχισαν να πέφτουν βροχή:
«Καθηλωτική αφήγηση. Διαβάζεται σαν λογοτεχνικό θρίλερ. Ο Σνόουντεν ωθεί τον αναγνώστη να σκεφτεί πιο σοβαρά τα ερωτήματα που θα έπρεπε ήδη να θέτει κάθε Αμερικανός πολίτης: Τι σημαίνει να συλλέγονται και ν’ αποθηκεύονται τα δεδομένα της ζωής μας, ώστε να είναι προσβάσιμα – όχι μόνο τώρα, από όποια κυβέρνηση είναι στα πράγματα αυτή τη στιγμή, αλλά ενδεχομένως για πάντα; Η ιστορία του Σνόουντεν διευκρινίζει τι διακυβεύεται σε ό,τι αφορά την ιδιωτική ζωή και το Σύνταγμα». The New York Times
«Συναρπαστικό. Ο Σνόουντεν έχει ταλέντο στο να εξηγεί πειστικά και με σαφήνεια τους εσωτερικούς μηχανισμούς [της CIA και της NSA] και την απειλή που θεώρησε ότι έθεταν». The Washington Post
«Δεν παρουσιάζει κάποιο αδιάσειστο επιχείρημα για το ότι η παρακολούθηση από την NSA οδηγεί αναπόφευκτα σε καταπιεστικό έλεγχο. Παρ’ όλ’ αυτά, πολλοί θαυμαστές του Σνόουντεν θα βρουν την αφήγησή του σαγηνευτική και συναρπαστική». Publishers Weekly
«Είναι καλογραμμένο και, συχνά, αστείο. Όποια όμως και αν είναι η σχέση του Σνόουντεν με τις ρωσικές Αρχές, και όποτε κι αν ξεκίνησε, ό,τι γράφει στο ΜΕΓΑΛΟ ΦΑΚΕΛΩΜΑ –για τον εαυτό του, για την Αμερική– θα πρέπει να το βλέπουμε μέσα από το πρίσμα της εξάρτησής του από το Κρεμλίνο». The Economist
Αξίζει να σημειωθεί ότι το αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης κατέθεσε αγωγή σε βάρος του Έντουαρντ Σνόουντεν, ζητώντας την κατάσχεση όλων των εσόδων του από το βιβλίο του, με την αιτιολογία ότι θα έπρεπε να το είχε υποβάλει προς έγκριση στις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ πριν από την έκδοσή του.
Με το άσυλο που του έχει χορηγήσει η Ρωσία να λήγει το 2020, με τη Γαλλία να απορρίπτει ξανά πριν από λίγες μέρες το αίτημά του για άσυλο, με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και την αμερικανική Δικαιοσύνη στο κατόπι του, είναι ευχής έργον ότι ο «άνθρωπος χωρίς διαβατήριο» αποφάσισε να καταγράψει την ιστορία του στο ΜΕΓΑΛΟ ΦΑΚΕΛΩΜΑ, που έχει τα φόντα να γίνει κλασικό.
Αν έχετε κινητό, αν χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο, αν στέλνετε e-mail, αν έχετε λογαριασμό στα κοινωνικά δίκτυα, σπεύστε να διαβάσετε ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΦΑΚΕΛΩΜΑ. Μας αφορά όλους!
