Ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή: η τεχνολογία είναι το μέσο, δεν είναι αυτοσκοπός, και ως τέτοιο χρησιμοποιείται με τον τρόπο, την έννοια και τον σκοπό που κάθε φορά εμείς ορίζουμε. Σε κάθε μορφή και λειτουργία της, η τεχνολογία διαθέτει θετικές πτυχές που πρέπει να μπορούμε να αντλούμε, και αρνητικές τις οποίες πρέπει να μπορούμε να διαχειριζόμαστε.
Από μόνη της, η τεχνολογία έχει δύναμη. Τη δύναμη να βοηθήσει στην καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, να περιορίσει τις ανισότητες, να βοηθήσει τους πλέον αδύναμους των συμπολιτών μας να έχουν ίση πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες, να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στη διαφάνεια και στις κρατικές παρεμβάσεις. Η τεχνολογία είναι μέσο ενδυνάμωσης των πολιτών και της κοινωνίας, κι αυτός είναι ο δρόμος που έχουμε επιλέξει.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη διαδραματίζει σπουδαίο και ολοένα αυξανόμενο ρόλο στην καθημερινότητα των πολιτών. Προϋποθέτει τη διασύνδεση των διαφόρων μητρώων, σημαίνει έξυπνα συστήματα τα οποία να μπορούν «να μιλούν» μεταξύ τους. Αυτό συνεπάγεται καλύτερη και πιο ασφαλή εξυπηρέτηση για τον πολίτη. Στην Ελλάδα, η διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων του Δημοσίου και η διαλειτουργικότητα αυτών έχει επιφέρει μια εκπληκτική αύξηση των ψηφιακών συναλλαγών. Από τα 8.800.000 ψηφιακών συναλλαγών των πολιτών με το Δημόσιο το 2018, φτάσαμε στα 567.000.000 το 2021. Πρόκειται για εκθετική αύξηση, η οποία αποτυπώνει τις δυνατότητες της τεχνολογίας και μια νέα σχέση εμπιστοσύνης που καλλιεργείται ανάμεσα στους πολίτες και το κράτος.
Η βασική προσέγγιση της πολιτικής μας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό είναι καθαρά πολιτοκεντρική. Η έννοια αυτή συνιστά την αντίληψη ότι προέχει η εμπειρία και η εξυπηρέτηση του πολίτη και υπερτερεί της εξυπηρέτησης του ίδιου του κράτους, λαμβάνοντας υπόψη τις επιφυλάξεις των πολιτών, έτσι ώστε η τεχνολογία να ευθυγραμμίζεται με ένα στιβαρό πλαίσιο αρχών και αξιών. Η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα σπουδαίο εργαλείο, και όπως επισημαίνει και ο συγγραφέας του βιβλίου που κρατάτε στα χέρια σας, από εμάς εξαρτάται το παρόν και το μέλλον της.
Ωστόσο, ένας στους δύο Έλληνες εκφράζουν σκεπτικισμό αναφορικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως προκύπτει σε έρευνα που διενεργήθηκε στο τέλος του 2021 για λογαριασμό του YouGov. Ο μεγαλύτερος φόβος αφορά την πιθανότητα η Τεχνητή Νοημοσύνη να βρεθεί εκτός ελέγχου ή «στα λάθος χέρια». Ταυτόχρονα, ένας στους δύο δεν γνωρίζει τι σημαίνει Τεχνητή Νοημοσύνη, ενώ μόλις ένας στους δέκα δηλώνει επαρκώς ενημερωμένος. Φαίνεται, λοιπόν, ότι υπάρχει ένα κενό γνώσης αλλά και εμπιστοσύνης το οποίο μπορεί και πρέπει να καλυφθεί, έτσι ώστε όταν συζητάμε για το μέλλον μας, να βρισκόμαστε όλοι στην ίδια αφετηρία.
Το βιβλίο του Μανώλη Ανδριωτάκη μας προσφέρει ένα προσιτό γλωσσάρι, στο οποίο αναδεικνύονται όλα τα μεγάλα, αλλά και τα μικρότερα ζητήματα που προκύπτουν από τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ο συγγραφέας, εξαιρετικός γνώστης και μελετητής της τεχνολογίας, θέλει να φέρει δυνητικά τους πάντες στην πολύ κρίσιμη συζήτηση που την αφορά. Παραπέμπει σε έγκυρες γνώμες κι έρευνες πολλών διαφορετικών επιστημόνων και στοχαστών, ώστε να αποκτήσουμε μια όσο το δυνατόν πιο πολυπρισματική θεώρηση του αντικειμένου. Μέσα στο εισαγωγικό αυτό κείμενο κατορθώνει να χωρέσει όλα τα αξιοσημείωτα στοιχεία που πρέπει να γνωρίζει κάποιος για να συμμετάσχει στη συζήτηση για το μέλλον που επιθυμούμε. Με διαύγεια, ακρίβεια, αλλά και χιούμορ, ο Ανδριωτάκης μας κάνει ένα χρήσιμο δώρο ενδυνάμωσης.
Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι ενώ το «Τεχνητή Νοημοσύνη για όλους» ξεκινά με το «άγχος της αυτοματοποίησης», το γλωσσάρι καταλήγει στην «ωφέλιμη Τεχνητή Νοημοσύνη». Το άρθρο της γεννήτριας κειμένου στο παράρτημα του βιβλίου πιστεύω ότι συνοψίζει με τον καλύτερο τρόπο το πνεύμα και τις προθέσεις του συγγραφέα. Ο Ανδριωτάκης θέλει να μας καθησυχάσει, ώστε να δούμε πιο ψύχραιμα τις προοπτικές της Τεχνητής Νοημοσύνης. Επιθυμεί να μας δείξει τον πλούτο των ιδεών που βρίσκονται πίσω απ’ τις τεχνολογικές εφαρμογές, αλλά και τα πρόσωπα και τις ομάδες που δουλεύουν για αυτές. Επιχειρεί να στρέψει τη συζήτηση σε αυτά που έχουν σημασία, και πάνω απ’ όλα θέλει να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τα διλήμματα και τα διακυβεύματα αυτής της νέας εποχής έτσι ώστε να πάρουμε καλύτερες αποφάσεις. Το μικρό αυτό λεξικό είναι ένα απαραίτητο ανάγνωσμα για όλους, καθώς η Τεχνητή Νοημοσύνη πράγματι μας αφορά όλους ανεξαιρέτως.
