Τη σκέφτομαι έντονα από τις πρώτες κιόλας ημέρες της φθινοπωρινής καραντίνας. Καθηλωμένη στο αναπηρικό της αμαξίδιο, συντροφιά με την ανάμνηση του συντρόφου της, που σκοτώθηκε σε τροχαίο, και με τα αγαπημένα της βιβλία, η Οιάνθη σίγουρα γνωρίζει καλά τι θα πει απομόνωση. Όχι προσωρινή, για τις ανάγκες μιας πανδημίας, αλλά μόνιμη. «Μια ψυχική καραντίνα χωρίς ημερομηνία λήξης», όπως η ίδια την αποκαλεί…
Την πρωτογνώρισα στο δωμάτιό της, έναν μικρό, κουκλίστικο χώρο, λουσμένο στο αγαπημένο χρώμα του Περικλή της, το απαλό λιλά. Η πελώρια βιβλιοθήκη από λευκό ξύλο που κάλυπτε από πάνω μέχρι κάτω τον τοίχο απέναντί της μου έκοψε αμέσως την ανάσα.
«Όταν ο Μωάμεθ ξέρει πως δεν θα μπορέσει ποτέ πια να πάει στο βουνό, τότε φροντίζει να φέρει το βουνό μέσα στο σπίτι του», μου είπε, κοιτάζοντας με λατρεία τη συλλογή των βιβλίων της. «Δε θα καταφέρω ποτέ να ταξιδέψω στους τόπους που ονειρευόμουν, μα τούτα εδώ είναι τα εισιτήριά μου για μέρη ακόμη πιο μακρινά και μαγικά».
«Πρέπει να είναι αρκετές εκατοντάδες…» σχολίασα εντυπωσιασμένη.
«Είναι 1.114 και κάποια από αυτά τα έχω διαβάσει και δεύτερη και τρίτη φορά. Πολλά λογοτεχνικά έργα τα αδικεί η μία και μόνη ανάγνωση, αφού αυτό που τελικά παίρνεις έχει άμεση σχέση με τη δική σου ψυχική διάθεση την εποχή που τα διαβάζεις. Όταν η διάθεση αλλάξει, τότε αλλάζει και το δώρο που έχει να σου προσφέρει το κάθε έργο. Τα περισσότερα μου τα χάρισε ο Περικλής, λες και ήξερε πως θα φύγει και ήθελε να τα έχω συντροφιά για να μη μείνω ολομόναχη. Από τη στιγμή που επέστρεψα εδώ, μετά το δυστύχημα που οδήγησε εκείνον στον θάνατο κι εμένα στη μοναξιά, νιώθω πως όλα αυτά τα βιβλία είναι τα παιδιά μας. Τα παιδιά που δεν προλάβαμε να αποκτήσουμε. Η απώλειά του σήμανε για εμένα το τέλος της προσωπικής μου ζωής, όχι γιατί δεν έχω πια τη δυνατότητα να περπατήσω, αλλά γιατί δεν έχω τίποτα να περιμένω. Την αναπηρία του σώματος θα μπορούσα να την αντιμετωπίσω με ψυχικό σθένος. Την παγωνιά όμως που έφερε στην καρδιά μου η φυγή του ανθρώπου που την έκανε να χτυπάει δεν μπορώ να την ξεπεράσω».
Από εκείνη την ημέρα συνομίλησα κι άλλες φορές με την Οιάνθη, σεβόμενη πάντα τους δικούς της όρους. Ποτέ δεν την καλούσα εγώ στο τηλέφωνο, της έστελνα μόνο ένα μήνυμα, με το οποίο εξέφραζα την επιθυμία να επικοινωνήσουμε, κι έπειτα περίμενα να επιλέξει εκείνη τη στιγμή. Όταν γνωριστήκαμε λίγο καλύτερα, τόλμησα να τη ρωτήσω γιατί το κάνει αυτό.
«Γιατί η τηλεφωνική κλήση πληγώνει τα ταξίδια του μυαλού μου. Μπορεί εγώ να βρίσκομαι στη Χιλή και να συνομιλώ με την Άλμπα [Σ.τ.Σ.: ηρωίδα της Ιζαμπέλ Αλιέντε στο βιβλίο ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΩΝ] και ξαφνικά ο ήχος του τηλεφώνου ή ακόμη και το φως που αναβοσβήνει όταν το έχω στη σίγαση με αναγκάσει να επιστρέψω βίαια στην πραγματικότητα. Μετά τον θάνατο του Περικλή, με κουράζουν τα λόγια. Οι περισσότεροι μου τηλεφωνούν για να με παρηγορήσουν. “Κάνε κουράγιο”, “Είσαι δυνατή”, “Οι άνθρωποι πεθαίνουν μόνο όταν τους ξεχνάμε”, “Μην το βάζεις κάτω”. Καλοπροαίρετες, αλλά ανούσιες, στερεότυπες θεωρίες, που τρυπάνε σαν ενοχλητικός θόρυβος το κεφάλι μου. Δεν αντέχω να τις ακούω.
»“Μπορείτε να μου τον φέρετε πίσω;” θέλω να ουρλιάξω. “Όχι! Τότε αφήστε με στην ευτυχία που εγώ έχω επιλέξει για τον εαυτό μου. Στη μοναξιά μου. Στα βιβλία μου. Μην μπαινοβγαίνετε στη ζωή μου, μη μου τηλεφωνείτε, μη μου στέλνετε μηνύματα, μη νιώθετε οίκτο”. Δεν υπάρχει πιο σκληρό κι απάνθρωπο συναίσθημα από τον οίκτο, Μαρία. Μαχαιρώνει την πονεμένη ψυχή, τη βαράει αλύπητα σαν να θέλει να την αποτελειώσει…».
Άκουσα την εξομολόγησή της συγκλονισμένη από την αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετώπιζε το σκληρό χτύπημα της μοίρας και έκτοτε δεν παραβίασα ποτέ τον ζωτικό της χώρο. Ούτε καν κατά τη διάρκεια της ανοιξιάτικης καραντίνας. Τότε που η ανάγκη μου για επικοινωνία μαζί της ήταν βασανιστική, καθώς πλησίαζε η έκδοση του βιβλίου μου Η ΠΕΝΘΕΡΑ, στο οποίο η ίδια κατέχει εξέχουσα θέση, και η αγωνία μου για το αν θα της άρεσε ή όχι είχε χτυπήσει κόκκινο. Περίμενα με ανυπομονησία να με καλέσει κι όταν έλαβα τον συγκινητικά γενναιόδωρο έπαινό της, την παρακάλεσα να μη χαθούμε. Χαθήκαμε… Εκείνη επέστρεψε στην «ψυχική καραντίνα χωρίς ημερομηνία λήξης» και παρέμεινε εκεί, μακριά από πανδημίες, ανθρώπινες αγωνίες και κοινωνικούς διχασμούς.
Στις αρχές Δεκεμβρίου, της έστειλα ένα μήνυμα. «Ελπίζω να είσαι καλά στην υγεία σου», της έγραφα. Μου τηλεφώνησε αμέσως!
«Δεν είμαι καλά. Μου λείπει περισσότερο από ποτέ ο Περικλής. Δεν ξέρεις πόσο θα ήθελα να μοιράζομαι μαζί του αυτή την πρωτόγνωρη για τον πλανήτη δοκιμασία. Να τον έχω όλη την ημέρα μέσα στο σπίτι και να τον βαριέμαι αφόρητα. Να μου σπάει τα νεύρα κι εγώ να παρακαλάω να λήξει ο εγκλεισμός για να σηκωθεί να πάει στη δουλειά του ή να κάνει καμιά βόλτα και να με αφήσει στην ησυχία μου. Σου το ορκίζομαι, Μαρία, θα έδινα τη ζωή μου προκειμένου να νιώσω το αίσθημα της πλήξης περνώντας την καραντίνα με τον άνθρωπό μου. Όσοι έχετε την πολυτέλεια να το νιώθετε, ελπίζω να το εκτιμάτε δεόντως. Καλά Χριστούγεννα, καλή μου»…
