ΟΥΡΑΝΟΠΕΤΡΑ. Όπου πατώ είναι δικός μου δρόμος

Από τις 4 Απριλίου 2019 κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία η επιμελημένη στο σύνολό της και εμπλουτισμένη με χάρτες επανέκδοση του μυθιστορήματος του Γιάννη Καλπούζου ΟΥΡΑΝΟΠΕΤΡΑ, με νέο υπότιτλο: Όπου πατώ είναι δικός μου δρόμος. Οι αλλαγές στο κείμενο, σε σχέση με την πρώτη έκδοση, αφορούν κυρίως στον σημαντικό περιορισμό της κυπριακής διαλέκτου, προκειμένου να καταστεί περισσότερο ευανάγνωστο.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
ΟΥΡΑΝΟΠΕΤΡΑ. ΟΠΟΥ ΠΑΤΩ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ ΔΡΟΜΟΣ

Κύπρος 1571. Οι Οθωμανοί πολιορκούν τη Βενετοκρατούμενη Αμμόχωστο. Ο Γερόλεμος τεμαχίζει το αλεξίκακο φυλαχτό του και το μοιράζει στους τέσσερις γιους του, οι οποίοι ακολούθως αποκόβονται μεταξύ τους. Αν ποτέ ενωθούν τα κομμάτια του φυλαχτού, ίσως αποκαλύψουν έναν αμύθητο θησαυρό.

Τρεις αιώνες μετέπειτα, ο Αδάμος πορεύεται σαν σύγχρονος Οδυσσέας με βάση τη ρήση του: «Όπου πατώ είναι δικός μου δρόμος». Στον αντίποδα αυτού κυριαρχεί η δογματική αντίληψη: «Ή είσαι μαζί μας ή είσαι με τους άλλους».

Μέσα από το μυθιστόρημα αναδεικνύονται η αέναος πάλη του καλού και του κακού, το νόμιμο άδικο και το παράνομο δίκιο, η σκληρή αλλά και η γοητευτική πραγματικότητα της εποχής, η δεινή θέση της γυναίκας, η αποικιοκρατική πρακτική των Βρετανών, η συνύπαρξη διαφορετικών πολιτισμών, οι φυλετικές διαμάχες, ο διακαής πόθος των Κυπρίων για ένωση με την Ελλάδα, οι πόλεμοι του 1897 και του 1912-13, στον Θεσσαλικό Κάμπο και στο Μέτωπο του Μπιζανίου, η δίψα για ευτυχία, η μοναξιά, η απληστία, το μίσος, η προσωπική συντριβή και όλα όσα γράφονται στον συμπαντικό χάρτη της ψυχής.

Στον δρόμο που ακολουθεί ο Αδάμος έχουν θέση συνοδοιπόροι, θανάσιμοι αντίπαλοι, συμμορίες παλικαράδων και αρχαιοκάπηλων, τοκογλύφοι, αφανείς και προύχοντες, ένας ιερέας πρότυπο καλοσύνης και ελεύθερης σκέψης, Τουρκοκύπριοι, Άγγλοι, κρυπτοχριστιανοί, παρατεταμένες ανομβρίες, η μάστιγα των ακρίδων, θέατρα, πορνεία, φυλακές, χοροεσπερίδες, πανηγύρια, σκευωρίες, ευτράπελα περιστατικά κι ό,τι γεννά η έχθρα, το φίλιωμα των ανθρώπων και, πρωτίστως, ο έρωτας.

Παραθέτουμε κριτική της συγγραφέως Ελένης Πριοβόλου για το μυθιστόρημα ΟΥΡΑΝΟΠΕΤΡΑ (Εφημερίδα «6 ΜΕΡΕΣ», 22/3/2013)

«Έχει δρόμο που ορίζεις την πατημασιά σου και δρόμο όπου σου την ορίζουν άλλοι. Στοχάσου και διάλεξε σε ποιον θέλεις να πατάς».

«Όπου πατώ είναι δικός μου δρόμος!» αποκρίθηκε.

Ουρανόπετρα. Ακόμα ένα βιβλίο του Γιάννη Καλπούζου. Το μυθιστόρημα ενός ολόκληρου κόσμου, ενός μέρους της Κυπριακής και Ελληνικής Ιστορίας, ενός αληθινού κοχλασμού, που κρύβει όλες τις δυνάμεις του καλού και του κακού και όλα τα στοιχεία της φθοράς και της αφθαρσίας. Ένα έπος αλλά και μια ελεγεία της ανθρώπινης περιπέτειας και των ανθρωπίνων παθών και παθημάτων.

Μέσα στον κοχλασμό των ιστορικών γεγονότων θα αναστηθεί ο Αδάμος, βασικός ήρωας της μυθιστορίας. Γύρω από τη ζωή του και τους δρόμους του, θα αναπτυχθεί η ιστορία δώδεκα γενεών με τον πλέον σαγηνευτικό τρόπο.

Ο Γιάννης Καλπούζος δίνει και αυτή τη φορά έναν κολοσσιαίο κοινωνικό και ιστορικό πίνακα, χωρίς να εγκαταλείψει στιγμή τους ήρωές του με τα πάθη και τα παθήματά τους. Άμοιρους των γεγονότων, αλλά υποκείμενους στα γεγονότα. Τους αναπτύσσει πάνω στον αραχνοΰφαντο ιστό μιας άρτιας τεχνικής, με το γλωσσικό εργαλείο να πάλλει διαρκώς σε όλο το έργο.

  Δε γράφει ούτε μια λέξη ή φράση αν δεν έχει να πει κάτι σημαντικό ή αν δε βάλει το φιτίλι ενός καλά κρυμμένου μυστικού, το οποίο κρατάει σε διαρκή εγρήγορση το μυαλό και τις δυνάμεις του αναγνώστη.

Ο συγγραφέας με συλλογισμούς καθαρούς και αλλεπάλληλους καταλήγει στη δική του αντίληψη ακόμα και μέσα από φαινομενικές παραδοξότητες. Η παρατηρητικότητά του αιφνιδιάζει, ο δε προσωπικός του στοχασμός μεταφέρεται επιδέξια στη σκέψη των ηρώων.

Ο Γιάννης Καλπούζος ξέρει να περιγράφει. Πιστά μεν αλλά και με ποιητική διαύγεια, ζωγραφίζει τοπία, μάχες, φυσικά φαινόμενα. Τη νύκτια ερημιά ενός δρόμου, την παραζάλη ενός χορευτικού κέντρου, την ατμόσφαιρα ενός καφενέ η μιας χοροεσπερίδας, τις αγορές, τους κήπους, τις εξοχές.

  Όλες αυτές οι αρετές δυναμωμένες από μια προσωπική έκφραση που διατηρεί τον τόνο της από την αρχή ως το τέλος του μυθιστορήματος. Ο Καλπούζος δημιουργεί ύφος. Αποφεύγει συστηματικά τη φράση ή τη λέξη μεγάλης κατάχρησης και γνωρίζει καλά τον ρόλο μιας λέξης στη φράση, ακόμα και τις αποχρώσεις που δύναται να λάβει η ίδια λέξη σε διαφορετική φράση.

 Ο Καλπούζος αποδεικνύει για ακόμα μια φορά ότι διαθέτει φαντασία και ξέρει να αφηγείται. Χαράζει βαθιά την κοίτη και ελέγχει τους χείμαρρους της έμπνευσής του, ώστε να μη συναντάς πουθενά την αμηχανία ή τον πλεονασμό.

Η πεζογραφία, όσο και αν απομακρύνθηκε στις μέρες μας από τον τύπο των κλασικών μυθιστορημάτων, έχει ανάγκη από έναν μύθο και την ανάπτυξή του. Το πρώτο το δίνει η φαντασία και τον άλλο η αφηγηματική δεινότητα. Με τούτα τα όπλα ο Γιάννης Καλπούζος κερδίζει για ακόμα μια φορά τον απαιτητικό αναγνώστη σε μια μυθιστορία πού θα παραμείνει κλασική.