Η επιρροή του Νομπέλ
Πριν από την ανακοίνωση της βράβευσής του με το Νόμπελ, είχε ήδη γράψει το 1/3 του μυθιστορήματος Η Κλάρα και ο ήλιος. Το βιβλίο είχε μπει σε τροχιά ολοκλήρωσης λοιπόν οπότε δεν επηρεάστηκε τόσο από τη βράβευση. Ωστόσο επειδή το γεγονός, το Νόμπελ, ήταν τόσο συνταρακτικό –σαν να με χτύπησε νταλίκα– έκανε έξι μήνες να επανέλθει στη συγγραφή.
Τώρα, που έχουν πλέον μεσολαβήσει τρία χρόνια από τη βράβευσή του, έχει την αίσθηση πως όλο αυτό συνέβη σε μια διαφορετική εκδοχή του εαυτού του. Γιατί στην ουσία του δεν έχει αλλάξει. Τα συγγραφικά του προβλήματα παραμένουν τα ίδια.
Σχολιάζοντας την ύβρη που ενέχει μια τόσο κορυφαία διάκριση, ανέφερε ότι βραβευμένοι με Νόμπελ επιστήμονες τον προειδοποίησαν για το «Genius Syndrome»: όταν δηλαδή κάποιος νομίζει πως, επειδή πήρε Νόμπελ, γνωρίζει και μπορεί να εκφέρει άποψη επί παντός του επιστητού.
Έχει, λοιπόν, συνείδηση πως η βράβευσή του αφορά το στενό πεδίο δράσης του, τη λογοτεχνία.
Γιατί επέλεξε να γράψει με τη φωνή της Κλάρας, ενός πλάσματος Τεχνητής Νοημοσύνης;
©Lorna Ishiguro
Μία από τις βασικές επιρροές του για τη δημιουργία της Κλάρας ήταν η παιδική λογοτεχνία για παιδιά ηλικίας 4-5 ετών, όπου μια παράδοξη/τρελή λογική ερμηνεία του κόσμου είναι αποδεκτή. Αυτό το στοιχείο χάνεται καθώς περνάμε σε κείμενα για μεγαλύτερα παιδιά. Δίνοντας τον ρόλο της αφηγήτριας στην Κλάρα μπορούσε να υιοθετήσει αυτή ακριβώς την «παιδική»/παράδοξη οπτική στα πράγματα γιατί η Κλάρα συνδυάζει την εξαιρετική ευφυΐα ενός σούπερ εξελιγμένου δημιουργήματος με μια παιδιάστικη «ανικανότητα». Η Κλάρα είναι το ανάλογο της φωνής ενός αρκούδου ή ενός ρομπότ σε μια ιστορία για παιδιά.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη και η γονιδιακή επεξεργασία (gene editing) είναι δύο θέματα που τον απασχολούν ιδιαίτερα.
Για το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης έκανε εκτεταμένη έρευνα και είχε τη δυνατότητα να κάνει μια σειρά από συζητήσεις με έναν κορυφαίο ειδικό. Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει προχωρήσει ιδιαίτερα στην εποχή μας: έχουμε περάσει από το programmed learning (τα κομπιούτερ που είναι προγραμματισμένα να παίξουν σκάκι και να αναμετρηθούν με κορυφαίους σκακιστές) και το supervised learning (όπου τα ρομπότ μαθαίνουν με την καθοδήγηση των ανθρώπων) στο reinforcement learning (όπου τα πλάσματα αυτά μαθαίνουν εκτελώντας μια αποστολή). Η Κλάρα ανήκει σε αυτή τη γενιά Τεχνητής Νοημοσύνης, οπότε η γνώση της για τον κόσμο καθορίζεται από την ίδια της την αποστολή και συλλέγει στοιχεία καθώς προχωράει, μαθαίνει μόνη της δηλαδή – εξού και η παιδικότητα της αντίληψής της.
Γενικότερα, υποκύπτοντας στο Genius Syndrome που περιέγραψε νωρίτερα, θεωρεί πως η Τεχνητή Νοημοσύνη θα βελτιώσει την ανθρώπινη ζωή (εξελίξεις στην ιατρική, στην περίθαλψη κ.λπ.) αλλά θα οδηγήσει σε μια νέα πραγματικότητα καθώς πολλές θέσεις εργασίας θα είναι πλέον περιττές. Ο κόσμος θα χωριστεί σε αυτούς που εργάζονται και σε αυτούς που δεν εργάζονται – διάκριση που θα οδηγήσει μερίδα του πληθυσμού σε μια βαθιά πνευματική κρίση ταυτότητας αλλά και σε αναδιοργάνωση της κοινωνίας.
Επίσης υπάρχει και ένα στοιχείο που αφορά την Τεχνητή Νοημοσύνη που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. Είναι αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν το Black Box Problem. Επειδή τα πλάσματα αυτά μαθαίνουν από μόνα τους δεν έχουμε απόλυτο έλεγχο της εξέλιξής τους. Οπότε, αν καταφέρουν να βρουν τον τρόπο να χειραγωγήσουν τα ανθρώπινα συναισθήματα τα πλάσματα Τεχνητής Νοημοσύνης, θα μπορούν π.χ. να διοργανώσουν μια πολιτική εκστρατεία απειλώντας προφανώς τη δημοκρατία.
Μπορούν οι συγγραφείς να αντικατασταθούν από την Τεχνητή Νοημοσύνη;
Σε ένα πρώτο μόνο επίπεδο, ναι. Τουλάχιστον αυτή τη στιγμή.
Αλλά μπορεί τα πλάσματα της Τεχνητής Νοημοσύνης να φτάσουν σε τέτοιο σημείο που να μπορούν να σκεφτούν/να επινοήσουν την επόμενη μεγάλη ιδέα γύρω από την οποία θα επικεντρωθεί η ανθρώπινη δραστηριότητα (όπως π.χ. το χρήμα ή ο κομμουνισμός).
Θα προκύψουν πολύ ενδιαφέροντα θέματα από αυτό.
Για την οπτική αντίληψη της Κλάρας
Το γεγονός ότι η Κλάρα βλέπει με έναν συγκεκριμένο τρόπο τον κόσμο γύρω της (τετραγωνάκια που σχηματίζουν τη μεγαλύτερη εικόνα) του έδωσε τη δυνατότητα να εντάξει μες στη ροή του μυθιστορήματος κομμάτια «πειραματικής» γραφής που δικαιολογούνται όμως απόλυτα από τον τρόπο που λειτουργεί η ηρωίδα του. Η όραση της Κλάρας θα μπορούσε να θεωρηθεί και ένα σχόλιο για τη σημερινή πραγματικότητα – κι εμείς βλέπουμε τον κόσμο μέσα από μια σειρά τετραγωνάκια στο κομπιούτερ μας (συναντήσεις, τηλεκπαίδευση κ.λπ.)
___
Κλείνοντας διατύπωσε τον εξής προβληματισμό: Μήπως η καλλιτεχνική δημιουργία που βασίζεται στη μετάδοση του συναισθήματος το οποίο προκύπτει από την ανθρώπινη εμπειρία κολάκεψε την τάση των πολιτών να πιστέψουν στα fake news, να πιστέψουν δηλαδή σε ό,τι νιώθουν πως είναι αληθινό, αλλά που δεν είναι ωστόσο διασταυρωμένο γεγονός;
