Η Δούκισσα της Πλακεντίας: Η ζωή, οι έρωτές της και οι θρύλοι γύρω απ’ το πρόσωπό της

Άρθρο από τον Μιχάλη Στούκα για το protothema.gr

Κάποιες και κάποιοι τη γνωρίζουν μόνο από τον Σταθμό του Μετρό της Αθήνας που έχει πάρει το όνομά της και την ομώνυμη λεωφόρο στο Χαλάνδρι, κάποιες και κάποιοι ξέρουν λίγα πράγματα γι’ αυτή, ελάχιστες και ελάχιστοι περισσότερα. Αναφερόμαστε στη Δούκισσα της Πλακεντίας, μια αινιγματική προσωπικότητα που ανέπτυξε έντονη φιλελληνική δράση κατά τα χρόνια της Επανάστασης του 1821, και μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους εγκαταστάθηκε μαζί με τη μοναχοκόρη της Ελίζα στη χώρα μας, και ως τον θάνατό της υπήρξε μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες που έζησαν στην Ελλάδα του Όθωνα και της Αμαλίας.

Η Δούκισσα της Πλακεντίας στην Ελλάδα

Με τον Κυβερνήτη φαίνεται ότι η Δούκισσα της Πλακεντίας είχε ερωτική σχέση. Για την προσωπική ζωή του Ιωάννη Καποδίστρια είναι γνωστός και ο έρωτάς του με τη Ρωξάνη Στούρτζα (1786-1844), με την οποία γνωρίστηκε το 1809. Η Ρωξάνη υπήρξε δραστήριο μέλος της «Φιλομούσου Εταιρείας Βιέννης», που ίδρυσε ο Καποδίστριας, ενώ πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στη χώρα μας, ιδιαίτερα με τη βοήθεια που παρείχε στους Έλληνες πρόσφυγες που έφτασαν στην Οδησσό. Στο Ναύπλιο η Σοφία και η Ελίζα έμειναν 17 μήνες.

Σταδιακά η Δούκισσα μετατράπηκε σε φανατική αντίπαλο του Καποδίστρια λόγω της αυταρχικής του πολιτικής. Μήπως όμως η μεταστροφή της οφείλεται στη «διατάραξη» των προσωπικών της σχέσεων με τον Κυβερνήτη; Αυτό είναι άγνωστο… Πάντως πρόσφερε διάφορα ποσά για τις ανάγκες της εκπαίδευσης και με δαπάνες της ίδρυσε σχολείο θηλέων που λειτούργησε αρχικά στην Αίγινα και στη συνέχεια στο Ναύπλιο. Βλέποντας την πολιτική ένταση να αυξάνεται στην Ελλάδα, αναχώρησε με την κόρη της για την Ιταλία. Όταν δολοφονήθηκε ο Καποδίστριας (Σεπτέμβριος 1831), η Δούκισσα βρισκόταν στη Φλωρεντία. Μάλιστα εξέδωσε φυλλάδιο, στο οποίο τασσόταν υπέρ της δολοφονικής πράξης των Μαυρομιχαλαίων.

Στην Αθήνα η Δούκισσα περιστοιχίστηκε από μικρή ομάδα προστατευομένων της, θυγατέρων αγωνιστών του 1821. Πολλά έχουν γραφτεί για τη σχέση της Δούκισσας της Πλακεντίας και της κόρης της Ελίζας με τον αγωνιστή του ’21 και μετέπειτα υπασπιστή του Όθωνα Ηλία Κατσάκο-Μαυρομιχάλη (1800-1836), γιο του Ιωάννη (Κατσή) Μαυρομιχάλη και ανιψιό του θρυλικού Πετρόμπεη. Όταν τον Απρίλιο του 1836 ο Όθωνας πήγε στο Μόναχο για να βρει νύφη, συνοδευόταν από τους δύο υπασπιστές του: τον Ηλία Κατσάκο-Μαυρομιχάλη και τον Αντώνιο Μιαούλη (1800-1836), γιο του θρυλικού ναυμάχου Ανδρέα Μιαούλη, με αξιόλογη δράση κατά τα χρόνια του Αγώνα. Η χολέρα που θέριζε τότε την πρωτεύουσα της Βαυαρίας στοίχισε τη ζωή των δύο νέων, που τάφηκαν εκεί. Ο Πολύβιος Δημητρακόπουλος, στο μυθιστόρημά του «Η Δούκισσα της Πλακεντίας», αναφέρει ότι ο Κατσάκος έσωσε τη Σοφία και την Ελίζα από βέβαιο θάνατο όταν το άλογο της άμαξάς τους αφηνίασε και τις οδηγούσε στον γκρεμό. Οι δύο γυναίκες γοητεύτηκαν από τον Κατσάκο και ο πρόωρος θάνατός του τις συγκλόνισε.

Τα σπίτια της Δούκισσας στην Αττική

Όπως αναφέραμε, η Δούκισσα της Πλακεντίας είχε αγοράσει οικόπεδα στην Αθήνα από την εποχή που βρισκόταν στο Ναύπλιο. Το 1840 αγόρασε 1.738 στρέμματα στην Πεντέλη έναντι 7.512 δραχμών, ευτελές ποσό για τόσο μεγάλη έκταση. Επίσης, αγόρασε από το Δημόσιο άλλα 1.530 στρέμματα στην περιοχή της Λιβαδειάς. Τα γνωστά σπίτια της στην Αττική ήταν τα εξής:

Το πρώτο σπίτι της στην οδό Πειραιώς (Μυλλέρου).

Η Βίλα Ιλίσια (σημερινό Βυζαντινό Μουσείο), που οικοδομήθηκε την περίοδο 1840-1848. Το οικόπεδο έφτανε στους πρόποδες του Λυκαβηττού και είχε έκταση 31 στρέμματα. Το αγόρασε από τον Σταμάτη Κλεάνθη το 1840 έναντι 4.600 δραχμών.

Για να γίνουν κάποιες συγκρίσεις, αναφέρουμε ότι, όπως γράφει ο Θάνος Κονδύλης, το μεροκάματο ενός Έλληνα εργάτη εκείνη την εποχή ήταν μία δραχμή.

Το μεγάλο σπίτι με τη στοά και άλλους βοηθητικούς χώρους, το οποίο δώρισε στον προσωπικό της γιατρό Μπέρναρντ Ρέζερ το 1851. Βρισκόταν είτε κοντά στη σημερινή οδό Μουρούζη, είτε στην οδό Αμαρουσίου κοντά στον Λόφο των Νυμφών στο Θησείο. Αρχιτέκτονάς του ήταν ο Κρίστιαν Χάνσεν.

Στο Θαλάσσι, τη λίμνη που υπήρχε παλαιότερα στην Πεντέλη, έκανε βαρκάδα η Δούκισσα της Πλακεντίας. Η λίμνη αυτή προήλθε από κάποιον σεισμό από καθίζηση ή από την πτώση κάποιου μετεωρίτη, όπως υποστήριξε ο σπουδαίος αστρονόμος Κ. Χασάπης (1914-1972) και περιβαλλόταν από πολλούς θρύλους (εμφάνιση νεράιδων κ.λπ.). Γράφει για τη Δούκισσα και το Θαλάσσι (ή Θάλωσι) ο Δ. Καμπούρογλου: «Η σκιά της Δουκίσσης… δεν πλανάται μόνο γύρω από τον τάφο της κόρης της, αλλ’ από κορφή σε κορφή σαν να πετά, βρίσκεται έξαφνα κάτω στο Θαλάσσι και τριγυρίζει για να βρει τη βαρκούλα της. Ούτε ίχνος δεν υπάρχει πλέον από την ωραίαν αυτήν βαρκούλαν με τα κομψά κουπιά που την οδηγούσε μόνη της το βράδυ-βράδυ και παρεδίδετο εις τα όνειρά της ενώ αι νεροχελώναις την εβαυκάλιζαν με το τρεμουλιαστόν τους παράπονον».

Η Δούκισσα της Πλακεντίας δαπάνησε για την Ελλάδα γύρω στις 40.000 δραχμές, ποσό αστρονομικό για την εποχή της. Μία επιστολή του Κοραή στον Οδυσσέα Ανδρούτσο το 1825 είναι χαρακτηριστική για την δράση της. «Φίλε Στρατηγέ, η Κυρά Δούκισσα Πλακεντίας (Duchesse de Plaisance) έρχεται με την φίλη αυτής θυγατέρα εις την Ελλάδα… τόση είναι της χρηστής Δουκίσσης η προς το γένος μας εύνοια, την οποίαν έδειξε εμπράκτως και εδώ, βοηθήσασα δις και τρις διά χειρός μου, τους ομογενείς σπουδαστάς. Δεν αμφιβάλλω ότι όλον το γένος μέλλει να υποδεχθεί την Δούκισσαν ως φίλην θερμήν και ευεργέτριαν του γένους». Γιατί πραγματικά η Δούκισσα της Πλακεντίας υπήρξε εθνική ευεργέτιδα. Και μάλλον αυτό είναι πολύ πιο σημαντικό από τις θρησκευτικές της πεποιθήσεις, τους εραστές και τις ιδιοτροπίες της…

ΠΗΓΗ: protothema.gr

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

«Είμαι η Δούκισσα της Πλακεντίας, η Σοφί ντε Μαρμπουά-Λεμπρέν… Τον έρωτα τον γνώρισα πολύ καλά μόνο στη χώρα που σημάδεψε τη ζωή μου, την Ελλάδα. Εδώ κατάλαβα ότι ήταν η πατρίδα μου, λες και με περίμενε χρόνια…» 

Αθήνα 1846. Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Δανάη Θόρτον φτάνει στην πόλη με σκοπό να πάρει συνέντευξη από την πλουσιότερη γυναίκα της Ελλάδας, τη διάσημη δούκισσα της Πλακεντίας. Ενώ περιηγείται στην Αθήνα του Όθωνα και της Αμαλίας, παντού ακούει τον κόσμο να μιλάει για αυτή την εκκεντρική γυναίκα.

Μια μέρα η Δανάη θα γνωρίσει έναν όμορφο νέο, τον Ιωάννη Μαυρομιχάλη. Θα συνδεθούν ερωτικά και για αυτήν η Αθήνα θα γίνει η πόλη του έρωτα.

Κάποια στιγμή η νεαρή δημοσιογράφος θα κληθεί επειγόντως στο παλάτι. Η βασίλισσα Αμαλία θα την προειδοποιήσει ότι έχει ενοχλήσει πολλούς με τις ερωτήσεις της για τη δούκισσα, για την οποία η βασίλισσα θα εκφραστεί με τα χειρότερα λόγια. Η Δανάη δε δίνει σημασία, καθώς καταλαβαίνει την αντιπαλότητα των δύο γυναικών.

Αλλά δεν υποψιάζεται ότι ο τροχός της μοίρας ήδη γυρίζει εναντίον της. Σύντομα παλαιοί εφιάλτες θα ζωντανέψουν και εχθροί από το παρελθόν θα φανερωθούν. Θα χτυπήσουν αυτήν και τον αγαπημένο της Ιωάννη, αφήνοντας στο κορμί και στην ψυχή της βαθιά σημάδια.

Η Δανάη, αναζητώντας τη λύτρωση στο ακαθόριστο πεπρωμένο της, θα πρέπει να διαβεί τους σκοτεινούς διαδρόμους του παλατιού μιας γυναίκας η οποία από καιρό την παρακολουθεί.

Η συγκλονιστική ιστορία της λησμονημένης δούκισσας της Πλακεντίας, μιας γυναίκας που πάλεψε μόνη ενάντια στη μοίρα, με μοναδικό όπλο την αγάπη της για την Ελλάδα.

ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ