Η διερμηνέας και η «Δεύτερη Δίκη του Άουσβιτς»

Επίμετρο από την επιμελήτρια Μαρία Σεβαστιάδου

Παρότι το Άουσβιτς, η Γενοκτονία των Εβραίων και το Ολοκαύτωμα αποτελούν ένα θέμα που κατά καιρούς έχει απασχολήσει πολλούς συγγραφείς, η Annette Hess, προσεγγίζοντάς το, ασφαλώς, με τον δέοντα σεβασμό, αλλά με μια φρέσκια, «αποστασιοποιημένη» ματιά ενός παντογνώστη αφηγητή, κατορθώνει να το πραγματευτεί από εντελώς διαφορετική σκοπιά. Χωρίς να εκβιάζει ή να επικαλείται το συναίσθημα, η γραφίδα της συγγραφέως καταφέρνει –μέσα από έναν πλουραλισμό χαρακτήρων, κοσμοθεωριών, οσμών και γεύσεων– να παρακάμψει τα στερεότυπα, αδιαφορώντας για τα τετριμμένα ανάλεκτα, και να προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό ένα μυθιστόρημα που βρίθει από εδραιωμένες αλήθειες, ιδωμένες, όμως, πολυεπίπεδα, σαν αποχρωσιακές αναβαθμίδες μιας προοπτικής την οποία ερανίζεται από ένα καλειδοσκόπιο.

Η ΔΙΕΡΜΗΝΕΑΣ είναι ένα βιβλίο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμα κι ως ψυχογράφημα. Διαβάζοντάς το, μπορεί κανείς να αντλήσει έναν πακτωλό στοιχείων για κάθε προσωπικότητα που συμμετέχει στα δρώμενα. Οι χαρακτήρες, δομημένοι με μαεστρία, λαξεμένοι σαν ολογράμματα, θαρρείς, και διαπλασμένοι τρισδιάστατα δεν είναι ένα τσούρμο τυχάρπαστων περαστικών ή παρατυχόντων παρατηρητών. Είναι σαν να στοιχίζονται όλοι μπροστά στα μάτια μας και να ανεβαίνουν, χωρίς δεσμευτικό κείμενο και δίχως υποβολέα, σε μια θεατρική σκηνή, όπου οδηγούνται από μια αδήριτη ανάγκη να καταθέσουν τα μύχιά τους, άλλοι προσφέροντας σαν ξόδι μια ανάσα για κάθε ψυχή που χάθηκε, ακόμα κι αν ήταν η δική τους, άλλοι ορθώνοντας τείχη από προφάσεις που στηρίζουν υπαινικτικά ή συγκαλύπτουν συμπεριφορές. Καθένας από τους πρωταγωνιστές τελικά εκθέτει σ’ έναν καθαρτήριο μονόλογο ό,τι βάρος κουβαλάει μέσα του, κάνοντας και μας κοινωνούς μιας εκούσιας εξομολόγησης που γίνεται εφάπαξ και αιφνιδιαστικά, καταλαμβάνοντάς μας εξαπίνης, και στη συνέχεια εξαχνώνεται περνώντας στα κιτάπια της Ιστορίας. Αλλά πρόκειται για μια δίδυμη Ιστορία, σιαμαία με αυτήν που αφηγείται μέσα από σπαράγματα μαρτυριών και εικόνων, μέσα από ψήγματα ή ψιχία συναισθηματικών και ψυχικών αποχρώσεων η Annette Hess.

Η υπόθεση του βιβλίου, σαν ένας κτιριοδομικός σχεδιασμός ή μια μηχανολογική κατασκευή, πραγματώνεται με τη συμβολή δύο «ορθογραφικών προβολών»: της κάτοψης και της άνοψης. Η συγγραφέας επιτυγχάνει να αξιοποιήσει τις δύο αυτές όψεις με εξόχως έντεχνο τρόπο, στηρίζοντας το ιστορικό κομμάτι του βιβλίου, το τετελεσμένο, στην κάτοψη και το κοινωνικό μέρος με τις αλυσιδωτές προεκτάσεις του, το προσδοκώμενο, στην άνοψη. Η Ιστορία, ως καταγεγραμμένο δεδομένο, περιβάλλει από ψηλά σαν θόλος τις μορφές ζωής ως κοινωνιότυπους, και οι τελευταίοι ορθώνουν ανάστημα και υψώνουν το κεφάλι κοιτάζοντας κατάματα την Ιστορία που τους επώασε. Από αυτή την άποψη, οι δύο αυτές όψεις διαχέονται εύρυθμα η μια μέσα στην άλλη, προκαλώντας βαθμηδόν μικρές εκρήξεις που προωθούν τον μύθο.

Η Annette Hess δεν έχει σκοπό να καταστήσει τη ΔΙΕΡΜΗΝΕΑ απάνθισμα ηθικής ή απογράφημα σαμαρειτικών πράξεων. Δεν έχει πρόθεση να μας διδάξει τι συνιστά τον παράγοντα άνθρωπο ή τι διαχωρίζει διαρθρωτικά το καλό από το κακό, το σωστό από το λάθος, το δίκαιο από το άδικο. Δε στιγματίζει ποιοτικά ή ποσοτικά, προσχηματικά ή απροκάλυπτα. Το βιβλίο αυτό δεν είναι Βίβλος, οδηγός πανανθρώπινων ιδανικών ή αυστηρός κώδικας ορθής συμπεριφοράς. Είναι ένα ψυχολόγιο, μια δεξαμενή αέναης παραγωγής συναισθημάτων, που παρέχει στον αναγνώστη την ευχέρεια να συναγάγει το δικό του επιμύθιο κατά τον δαίμονα εαυτού.

Είπαν για το βιβλίο…

«Ένα δυνατό ντεμπούτο… Το καλύτερο στοιχείο του είναι η Εύα, μια πολύπλοκη και σκεπτόμενη γυναίκα που βρίσκεται στην καρδιά μιας σημαντικής στιγμής στην Ιστορία».
— Publishers Weekly

«Από την πρώτη σελίδα, η ΔΙΕΡΜΗΝΕΑΣ παίζεται σαν ταινία στο μυαλό του αναγνώστη και δε σε αφήνει να ξεφύγεις πριν από την τελευταία σελίδα».
— Der Spiegel/Literaturspiegel

«Κανένας δεν ξέρει πώς να κάνει τη σύγχρονη ιστορία πρώτης τάξεως ψυχαγωγία καλύτερα από τη σεναριογράφο Annette Hess».
— Extra

«Με την ιστορία της νεαρής διερμηνέως, η Annette Hess, όπως και στα σενάριά της, κάνει τη σύγχρονη ιστορία χειροπιαστή, ολοζώντανη… Το όνομα Annette Hess εγγυάται εξαιρετική ποιότητα».
— Stern

«Σπάνια ένα ιστορικό μυθιστόρημα είναι τόσο ζωντανό και ρεαλιστικό. Είμαστε, ύστερα από πενήντα χρόνια και βάλε, πολύ μακριά από τη Φρανκφούρτη, και, παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο μάς μεταφέρει σ’ έναν άλλο τόπο και χρόνο. Κάθε σκηνή περιγράφεται σαν πίνακας, τόσο που νιώθεις ότι είσαι κομμάτι της».
— Yedioth, Ισραήλ

«Τα ερωτήματα της ενοχής και της συνενοχής απαντώνται τόσο από κατήγορους όσο και από κόρες, καθώς οι μεγάλες αλήθειες που αποκαλύπτονται επισκιάζονται από ακόμα μεγαλύτερα ψέματα».
— Kirkus Reviews

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα

Η ΑΝΕΤ ΧΕΣ μεγάλωσε στο Ανόβερο και σήμερα ζει στην Κάτω Σαξονία. Σπούδασε ζωγραφική και εσωτερική διακόσμηση και αργότερα τεχνική σεναρίου. Δούλεψε ως δημοσιογράφος και βοηθός σκηνοθέτη, προτού αρχίσει την επιτυχημένη καριέρα της ως σεναριογράφος. Οι βραβευμένες και δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές της Weissensee, Ku’damm 56 και Ku’damm 59 πιστεύεται ότι συνέβαλαν στην αναγέννηση της γερμανικής τηλεόρασης. Έχει αποσπάσει πολλά βραβεία, όπως το Grimme, το Βραβείο της Φρανκφούρτης και το Βραβείο της Γερμανικής Τηλεόρασης. Η ΔΙΕΡΜΗΝΕΑΣ είναι το πρώτο της μυθιστόρημα.

Διάβασε τις πρώτες σελίδες από το ιστορικό μυθιστόρημα «Η Διερμηνέας» της Annette Hess