Τα περισσότερα έθιμα κάνουν τον γύρο του κόσμου παίρνοντας διάφορες μορφές. Έτσι και ο στολισμός του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Μπορεί να μας έρχεται από τη Γερμανία, μάλλον σε μια προσπάθεια το έλατο να αντικαταστήσει τη λατρεία των ειδωλολατρών στη βελανιδιά κάπου τον 8ο αιώνα. Στην πραγματικότητα όμως ο στολισμός ενός δέντρου για θρησκευτικούς λόγους έχει ρίζες στην αρχαιότητα. Και συγκεκριμένα στην αρχαία Ελλάδα!
Τον αρχαίο μήνα Πυανεψίωνα, που χοντρικά αντιστοιχεί στα σημερινά μέσα Οκτωβρίου με μέσα Νοεμβρίου, ο αγροτικός πληθυσμός της Αττικής και άλλων ελληνικών περιοχών γιόρταζε τα Πυανέψια, μια όμορφη γιορτή προς τιμήν του θεού Απόλλωνα, με προσφορές των πρώτων καρπών της φθινοπωρινής συγκομιδής. Κατά τη διάρκεια της γιορτής, οι άνθρωποι μαγείρευαν μια φασολάδα-τουρλού, που είχε ως βάση της τα κουκιά (ή, αλλιώς, πύανα). Μαζί έβραζαν κι άλλα όσπρια αλλά και κριθάρι. Το πρώτο πιάτο από αυτόν τον χυλό το προσέφεραν στον Απόλλωνα.
Λέγεται ότι το έθιμο ξεκίνησε από τον Θησέα, που είχε τάξει προσφορά στον Απόλλωνα αν τα κατάφερνε να γυρίσει ζωντανός από την Κρήτη. Όταν, λοιπόν, έφτασε στη Δήλο, είδε στο κελάρι του πλοίου του ότι είχαν περισσέψει μόνο όσπρια. Τα έβρασε, λοιπόν, και τα προσέφερε στον θεό.
Εντάξει, τα μικρά σας ίσως να μην ενθουσιαστούν με την ιδέα των οσπρίων – αν και η μαγειρική από κοινού με τα πιτσιρίκια είναι αγαπημένη δραστηριότητα! Όμως αυτό που ακολουθεί ίσως τα ενδιαφέρει λίγο περισσότερο…
Εκτός, λοιπόν, των μαγειρικών εθίμων, εκείνη τη μέρα μικροί και μεγάλοι στόλιζαν την ειρεσιώνη! Ένα κλαδί ελιάς, ούτε πολύ μεγάλο ούτε πολύ μικρό, που το φόρτωναν με καλούδια. Πρώτα το τύλιγαν με μαλλί προβάτου, σε κόκκινο και λευκό χρώμα. Στη συνέχεια κρεμούσαν πάνω του τους πρώτους καρπούς –σύκα, βελανίδια, καρπούς ελιάς– αλλά και δοχειάκια με μέλι, λάδι και κρασί… Οι γυναίκες κρεμούσαν την ειρεσιώνη τους στην εξώπορτα του σπιτιού τους, βγάζοντας τότε τη μαραμένη ειρεσιώνη του περασμένου έτους. Τα παιδιά, από την άλλη, έπαιρναν τις ειρεσιώνες τους και σε ομαδούλες πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας ευχές:
Η ειρεσιώνη φέρνει τα σύκα και το ψωμί που μας θρέφει
και το μέλι στο κύπελλο και το λάδι για να αλείψουμε το σώμα μας
και την κούπα με το αγνό κρασί που φέρνει τον ύπνο από το μεθύσι…
Οι νοικοκυρές και οι νοικοκυραίοι δέχονταν με χαρά τις ευχές των παιδιών και τα φίλευαν διάφορα καλούδια: φρούτα, καρύδια και γλυκά. Να τα και τα αρχαιοελληνικά κάλαντα!
Φέτος, λοιπόν, αν ψάχνετε επιπλέον δραστηριότητες για να κάνετε με τα παιδιά σας, μπορείτε να στολίσετε τη δική σας ειρεσιώνη – χρησιμοποιήστε τη σαν αφορμή για να συζητήσετε τι σας κάνει χαρούμενους, τι θα θέλατε για την οικογένειά σας, τι εύχεστε για τον επόμενο χρόνο. Τυλίξτε τη με μαλλί ή γιατί όχι και με κορδέλες από το αγαπημένο σας κατάστημα, κρεμάστε φρούτα, όπως τα φθινοπωρινά μανταρίνια, αλλά και μπισκότα και ό,τι άλλο φαγώσιμο θέλετε σε αφθονία στο σπιτικό σας, και παίξτε… «αρχαιοελληνικά κάλαντα»!
